Zaporijya Nükleer Santrali çevresindekiler ‘en kötü senaryoya hazırlık yapıyor’

James Waterhouse, BBC News, Zaporijya

Ukrayna’da bir hükümet yetkilisinin sizi kısa süre içinde başlayacak bir geziye davet etmesi, pek alışıldık bir durum değil.

Bu davet sırasında çok az ayrıntı verilmesi ise daha sık görülüyor.

Bunun başlıca nedeni güvenlik. Bir bakanın gezisini kamuoyuna duyurmak çok akıllıca değil, özellikle de başka bir ülkenin işgali altındaysanız.

Daveti kabul etmeye karar verdik ve kısa sürede kendimizi Kiev yakınlarındaki bir hava üssünde bulduk ve diğrer gazetecilerle birlikte bir helikoptere bindirildik.

Bu noktada gideceğimiz yerin Zaporijya kenti olduğunu biliyorduk. Konu da biraz daha güneydeki bölgenin nükleer santralinde büyüyen tehlikeydi.

Yola çıktıktan 30 saniye sonra, neden kalkıştan önce bize mide bulantısı hapları önerdiklerini anladım.

Pilot radarlara yakalanmamak için helikopteri yerden 10 metre yükseklikte gidiyor, arada elektrik tellerinin üzerinden geçip, yine alçalıyordu.

Göz alabildiğince uzanan ayçiçeği tarlaları var. Bazıları tamamen açmış, bazıları solmuş. Hasat zamanı hızla yaklaşıyor.

Daha sonra sık ormanlar. Helikopterin altına dokunacak gibi olan binlerce ve binlerce ağaç.

Ukrayna’nın geniş ve zengin manzarasını görüyorsunuz.

Zaporijya’ya indikten sonra iki şey göze çarpıyor. Kiev’e kıyasla daha endüstriyel ve nemli bir yer.

Sarı koruyucu giysili, acil durum görevlilerinin bulunduğu bir süpermarketin otoparkına gittik. Bir radyoaktif kirlilik durumunda temizlik tatbikatı yapıyorlardı.

Ukrayna’daki son nükleer kriz 1986’daki Çernobil faciasıydı. Sovyet dönemi reaktörü havaya uçmuştu.

Tatbikat, bölgenin en kötü senaryoda ne kadar hazır olduğunu görmek isteyen üst düzey yetkililerce izlendi.

Ukrayna Enerji Bakanı Herman Haluşenko, “Tabii ki kaygılıyız. Ruslar bölgeyi 5 Ağustos’ta bombalamaya başladığından bu yana durum çok değişti” diyor.

Ukrayna, santraldeki durumun “kritik düzeye yaklaştığını” söylüyor.

Rus güçleri Avrupa’nın en büyüğü olan santrali Mart ayının başından bu yana elinde tutuyor.

Tehlikeler yüzünden santralin kontrolünü devretmeleri çağrıları yapıldı. Bazı santral çalışanları da BBC’ye “silah zoruyla tutulduklarını” söyledi.

İki haftadır santral ve çevresi yoğun ateş altında. Taraflar birbirlerini suçluyor.

Birleşmiş Milletler denetçilerinin Zaporijya nükleer santraline girmesi çağrısı yapan son uluslararası kuruluş NATO oldu. Örgüt, santralin ele geçirilmesinin Ukrayna ve komşu ülkelere ciddi bir tehdit olduğunu iddia etti.

Yetkililer, Moskova elektriği sekiz yıl önce ilhak ettiği Kırım’a yönlendirmeye çalışırken, santralin şebekeden kopabileceğini söylüyor.

Ukrayna İçişleri Bakanı Denis Monastirski, “Rus işgal güçleri oradayken, nükleer santralin güvenliğini sağlamak imkansız. Bu herkesin anlaması gereken başlıca endişe” diyor.

Otopark aynı zamanda, Rus denetimindeki bölgelerden kaçmayı başaran Ukraynalılar’ın ilk geldiği yer.

İnsanlar ve bavullarla dolu araba sıraları var.

Gölgede otururken, nükleer santralin bulunduğu Enerhodar kentinden yeni kaçmış Olena ile tanıştık.

Küçük çocuğunu kucağında hoplatırken “Korkunç, çok korkunç, sürekli bombardıman var” diyor ve ekliyor:

“Çok patlama oldu ve orada kalmak çok tehlikeli hale geldi. Evimi terk etmek istemedim ama başka seçeneğim yoktu.”

Bu otopark, Ukrayna’nın neyi kontrol edebildiğini temsil ediyor.

Rusları, Avrupa’nın en büyük nükleer santralinden çıkartamayan Ukrayna, bunun yerine en kötü senaryoya hazırlanıyor.