Sergey Surovikin: Rusya’nın Ukrayna’daki birliklerinin insan hakları ihlalleriyle suçlanan yeni komutanı

Rusya’nın, Ukrayna’daki birliklerine yeni komutan atanması hakkında yapmış olduğu alışılmışın dışındaki açıklamanın bir mesajı vardı: Moskova, savaşı ne pahasına olursa olsun kazanmak için çabalarını artırıyor.

Rusya Müdafa Bakanlığı, General Sergey Surovikin’in “Hususi askeri operasyon bölgesindeki Birleşik Grup Birlikleri’nin komutanı” olarak atandığını duyurdu. Kremlin, Ukrayna’daki işgali için “hususi askeri operasyon” ifadesini kullanıyor.

Karar, Ukrayna’nın haftalardır devam eden karşı taarruzunun peşinden verildi.

Resmi biyografisine bakılırsa 55 yaşlarında olan Surovikin, Sibirya bölgesindeki Novosibirsk bölgesindeki hayata merhaba dedi.

1990’larda Tacikistan ve Çeçenistan’daki çatışmalarda vazife aldı, yakın tarihte ise Suriye’ye gönderildi.

Rusya, 2015’te Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı desteklemek suretiyle ülkedeki çatışmalara müdahil olmuştu.

Rusya Müdafa Bakanlığı, Temmuz ayında Surovikin’in, Ukrayna’nın güneyindeki birliklerin başına geçtiğini açıklamıştı.

İnsan hakları savunucuları Surovikin’in Çeçenistan ve Suriye’deki faaliyetleri sebebiyle insan hakları ihlalleriyle suçlandığını hatırlatarak bu adımdan kaygı duyduklarını deklare etti.

Öte taraftan bu atama, Putin’in destekçisi olan Çeçen önder Ramazan Kadirov ile Wagner grubunun kurucusu Yevgeni Prigozhin tarafınca sevinçle karşılandı.

Bu iki şahıs de, Ukrayna’da Rus ordusuna cenk suçları yöneltilmiş olmasına karşın, Rus ordusunun daha kesin bir halde hareket etmesi icap ettiğini düşünüyordu.

Surovikin’in adının medyaya yansıdığı ilk vaka, Ağustos 1991’de Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov’a yönelik darbe girişimiydi.

O dönemde yüzbaşı olan Surovikin, ordunun Moskova merkezindeki protestoculara karşı yürüttüğü operasyonda yer almıştı.

Protestocular orduya ilişkin zırhlı araçların geçeceği yolu kesip şişe ve taş fırlatmaya başlayınca Surovikin araçların ilerlemeye devam etmesini emretti.

Araçlar üç kişiyi ezerek öldürdü.

Surovikin gözaltına alınıp birkaç ay tutuklu kalsa da, kendisine verilen emirler sebebiyle bu şekilde hareket etmiş olduğu nedeni öne sürülerek hakkında suçlamalar düşürüldü.

1995’te bir silahı yasa dışı satma suçundan yargılandı. Askeri mahkemeden ertelemeli bir senelik hapis cezası çıktı. Bu yargı sonrasında sicil kaydından silindi.

2002’de askeri akademiden mezun oldu.

Kısa süre içinde Yekaterinburg kentindeki askeri birliğin komutanı oldu.

İki yıl sonrasında ise adı başka bir skandala karıştı: Yakın bir iş arkadaşı, Surovikin’in ofisinde kendini vurdu.

2004’te, Rusya’nın Moskova karşıtı gerillalara karşı zorlandığı Çeçenistan’da bir askeri birliğe komutan olarak gönderildi.

Emrindeki askerler kamuoyu önünde, kendisini sivillere karşı sertlik uygulatmakla suçladı.

Görgü tanıkları, Surovikin’in kontrolündeki birliklerin “temizlik operasyonları” yürüttüğü bölgelerde sivillerin evlerine zorla girdiğini aktardı.

Bu anlatımlara bakılırsa onlarca adam bir okulun bahçesine götürülmüş, darp edilmiş ve yağmur altında kımıldamadan durmaları istemişti.

Surovikin ise bu suçlamaları reddediyor.

2017’de Rusya Suriye hükümetine yardım etmek ve muhalefeti bastırmak için eleştiri bir rol oynarken Sergey Surovikin Suriye’de hava komutanı oldu.

O yıla kadar Hava Kuvvetleri’nde asla vazife almamıştı.

Kasım 2017’de ise Rus Hava ve Uzay Birlikleri’nin başına geçti.

Ordunun bu bölümünde oldukça azca rol almış biri için eşi benzeri görülmemiş bir terfiydi bu.

Suriye’de Surovikin’in yönettiği askerlere insan hakları ihlalleri suçlamaları yöneltildi.

Bunlar içinde kimyasal tabanca kullanma ve hastaneleri bombalama da içeriyor.

2020’de İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) hazırladığı bir raporda, 2019-2020’de İdlib’deki çatışmalarında yaşanmış olan insan hakları ihlalleri sebebiyle yargılanabilecek üst düzey Rus ve Suriyeli askerlerin içinde anılıyordu.

HRW, Rus ve Suriye ordularının bilgili bir halde sivillerin yaşamış olduğu bölgeleri vurduğunu yazmıştı.

Amerikan New York Times gazetesi de 2019’de yürüttüğü bir araştırma da aynı sonuca varmıştı.

Moskova ise bu suçlamaları reddediyor.

Surovikin, Suriye’deki görevlerin peşinden ülkenin en üst düzey nişanı olan Rus Kahramanı Madalyası’yla ödüllendirildi.

Ukrayna’da atandığı yeni görevi, Surovikin’den ilkin üstüne alan generalin kim olduğu açıklanmamıştı.

Fakat Rus basınında çıkan bazı haberlerde bu kişinin, gene Çeçenistan ve Suriye’de vazife almış olan General Aleksandr Dvornikov olduğu öne sürülmüştü.