Kuş gribi: Bu seferki salgının endişe verici farkları neler?

Kuş gribi tekrardan yükselişte. Dünya genelinde on milyonlarca kuşu etkileyen salgının yabani kuşlar içinde hızla yayılması endişeye niçin oluyor.

Son olarak Fransa, “yüksek risk” sebebiyle ülke çapında tavuk çiftliklerinde mecburi karantina uygulaması başlattı.

Avrupa Birliği’nin en büyük ikinci tavuk üreticisi olan Fransa’da Ziraat Bakanlığı Perşembe günü evcilleştirilmiş kümes hayvanlarında ve yabani kuşlar içinde vakaların artmaya devam ettiğini deklare etti.

1 Ağustos ve 8 Kasım tarihleri içinde 49 tane kuş gribi dalgasının yaşandığı Fransa’da bu yıl yaşanmış olan en şiddetli salgında 22 milyon kuşun yaşamına son verilmişti.

Benzer bir tablo Avrupa Birliği (AB) genelinde de hakim. AB, tarihindeki en şiddetli kuş gribi krizini bu yıl yaşadı ve bölge çapında kümeslerde tutulan 50 milyondan fazla kuş öldürüldü.

Kuş gribi çoğu zaman ilkbahar ve güz mevsimlerinde görülüyor.

Ancak son salgın yaz mevsimi süresince da sürdü.

Avrupa Besin Güvenliği Ajansı (EFSA), geçen ay yapmış olduğu açıklamada hastalığın yaz mevsiminde görülmeye devam etmesinin gelecek sezonlarda yayılması riskini artırdığını söylemişti.

EFSA, Avrupa Hastalık Önleme ve Denetim Merkezi (ECDC) ve Kuş Gribi için Avrupa Birliği Referans Laboratuvarı tarafınca Ekim ayında hazırlanan rapor, İngiltere’de 161 yüksek patojenik kuş gribi (HPAI) vakası tespit edildiğini ve bu yüzden 3,2 milyon kümes hayvanı ve esir kuşun öldürüldüğünü belirtiyordu.

Rapora gore virüs, Avrupa’da 37 ülkeyi etkiledi.

Ancak tesiri Avrupa ile sınırı olan kalmadı.

Cenup Afrika’da soyu çekince altında olan bir penguen kolonisi Ağustos ortasından Ekim başına kadar ortalama 30 üyesini kuş gribi sebebiyle yitirdi.

Üreme alanı Cape Town’a ortalama 20 km uzaklıktaki Boulders Kumsalı olan kolonide 3 bin penguen vardı. Dünya genelindeki toplam nüfuslarınınsa 14 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.

Cenup Afrika Kıyı Kuşlarını Koruma Vakfı’nda (SANCCOB) klinik baytar Dr. David Roberts, AFP’ye verdiği demeçte, kuş gribi benzer biçimde salgınların yırtıcı hayvanların popülasyon seviyelerinde çoğu zaman “endişe verici bir rol” oynamasa bile Afrika penguenleri üstündeki baskıyı artırabileceğini söylüyor.

Dr. Roberts, “Yiyecek bulamamaktan habitat tahribatına ve okyanus ekosisteminin çöküşüne kadar değişik streslere maruz kalıyorlar. Bu şekilde bir durumda hastalığın onları yaşam sınırına itebileceğinden endişe ediyoruz.” diyor.

Salgın Asya’da da yayılıyor.

Kuş gribinin bu yıl tekrardan görüldüğü Cenup Kore’de geçen hafta Seul yakınında 155 bin kuşun yetiştirildiği bir çiftlikte kuş gribine rastlandığı bildirildi.

Bölgenin karantina altına alındığı ve hayvanlarının tamamının öldürüleceği açıklandı.

Kuş gribi uzunca bir süredir hayatımızda sadece ortalama bir asırdır bir tek kümeslerde tutulan hayvanları etkiliyor.

Hastalığın yüksek derecede patojenik H5N1 kolu, 1996’da Asya’da yetiştirilen kazlarda ortaya çıktı ve 2000’lerin başlangıcında Avrupa ve Afrika’da kümeslerde tutulan kuşlara yayıldı.

2005 yılına gelindiğinde, H5N1, Doğu Asya’da ve arkasından Avrupa’da yabani kuşlarda toplu ölümlere niçin oluyordu.

ABD’de Alaska Bilim Merkezi’nde yaban yaşamı genetikçisi olan Andy Ramey, o zamandan beri hastalığın dünyanın birçok yerinde yabani kuşlara yine yine bulaştığını söylüyor.

Ramey, H5N1 için “artık bir yırtıcı yaşam hastalığı haline geldi” diyor.

Georgia Üniversitesi’nde yaban yaşam hastalıkları araştırmacısı olan Rebecca Poulson, virüsle ilgili yeni bir durumun söz mevzusu bulunduğunu belirtiyor ve bunda yeni varyantların etkili olabileceğini söylüyor.

Yabani kuşların hastalığa daha sık yakalanması göç dönemlerinde virüsün uzak bölgelere taşınmasını kolaylaştırıyor.

Ekim 2021 ve Mayıs 2022 arasındaki 2,600 salgında dünya genelinde yabani kuşlar benzer biçimde kümeslerde tutulmayan 400 bin kuş öldü.

Bu, 2016-17 salgınındaki sayının iki katıydı.

Poulson yabani kuşların hastalığı Şimal ABD’ya taşımasının kaçılımaz bulunduğunu ve bunun şimdi yaşandığını söylüyor.

ABD tarihindeki en şiddetli kuş gribi salgınına yaklaşıyor.

ABD Birleşik Devletleri (ABD) Hastalık Denetim ve Önleme Merkezi (CDC) verilerine gore ülke çapında Ocak 2022’den bu yana 46 eyalette 614 kuş gribi salgını görüldü.

2016’dan bu yana ilk kez HPAI A(H5) virüslerinin tespit edilmiş olduğu ABD’de bu yıl kümeslerde tutulan 50 milyon 314 binden fazla kuş öldü.

Kuş gribi aynı dönemde ABD’de 3,300’den fazla yabani kuşu etkiledi.

ABD’de en şiddetli salgının yaşandığı 2015 senesinde 21 eyalette kümeste tutulan 50,5 milyon kuş ölmüş ya da öldürülmüştü.

Yeni salgının bu rekoru geride bırakabileceği belirtiliyor.

Vakaların yayılmasını önlemek amacıyla dünya genelinde on milyonlarca kuşun hangi koşullarda öldürülmüş olduğu de tartışılan bir mevzu.

Toplu ölümlerde “maliyet pozitif yanları” sebebiyle tercih edilen bir yöntem, havalandırmanın kapatılması.

Yöntem, kuşların kapatıldıkları kafeslerde hava akımının kesilmesi ve sıcaklığın artırılmasını öngörüyor.

ABD merkezli Hayvan Refahı Enstitüsü’nün ABD Ziraat Bakanlığı (USDA) verilerini kullanarak yapmış olduğu analize gore, ABD’de Şubat ve Mart aylarında öldürülen kuşların yüzde 73’ünde havalandırmanın kapatılması yöntemine başvuruldu.

AB, bu yöntemi “asla kullanılmaması ihtiyaç duyulan” yöntemler içinde gösterirken “oldukça acı verici” olabileceğini belirtiyor.

Hayvan refahı alanında çalışan Humane Society International’ın İcra Direktörü Claire Bass, yöntemin İngiltere’de de yasal bulunduğunu söylüyor.

İngiltere’de yasal düzenlemeler itlafın olabildiğince “insancıl” yöntemlerle yapılması icap ettiğini söylüyor sadece detaya girmiyor.

Avrupa ve İngiltere’de yaygınlıkla kullanılan bir yöntem nitrojen içeren köpükle hayvanların boğulması.

Hayvanı öldürmeden ilkin duyarsızlaştırdığı için yöntemin daha acısız bulunduğunu savunuluyor.