ABD’de ara seçim sonuçları Türk-Amerikan ilişkilerini nasıl etkileyecek?

ABD’de 8 Kasım’da meydana getirilen Kurultay seçimleri, Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğun azca bir farkla da olsa Cumhuriyetçilerin eline geçmiş olduğu, Demokratların da Senato’da kontrolü kaybetmediği bir tabloyu ortaya çıkardı. Ankara’da meydana getirilen değerlendirmeler, seçim sonrası oluşacak Kurultay’nin F-16 satışı ve Türk-Amerikan ilişkilerinin genel gidişi açısından büyük bir farklılık yaratmayacağına işaret ediyor. Bununla beraber, Washington’da mevcud Türk hükümetine ilişkin negatif kanaatin de değişmesi beklenmiyor. Türkiye karşıtı görüşleriyle malum Temsilciler Meclis Başkanı Nancy Pelosi yerine Cumhuriyetçi bir adayın seçilecek olması Ankara açısından pozitif bir gelişme olarak görülüyor.

Türk-Amerikan ilişkilerinde bilhassa son yıllarda Kurultay’nin artan bir tesirinin olması, 8 Kasım’da meydana getirilen ara seçimlerin Ankara tarafınca da yakından izlenmesine niçin oldu.

İkili ilişkilerde başta S-400 mevzusu olmak suretiyle yaşanmış olan gerilimlerde etkin bir rol oynayan ve Türkiye’ye çeşitli alanlarda yaptırım uygulanmasına neden olan yasaları onaylayan Kurultay’nin gündeminde F-16 harp uçaklarının satışının yer alması seçimlere dönük ilginin artmasının sebepleri arasındaydı. 

Resmi sonuçların hemen hemen açıklanmamış olmasına rağmen Cumhuriyetçilerin 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu küçük bir farkla ele geçireceği, Demokratların da Senato’da Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in oyu yardımıyla tek oy farkla kontrolü elinde tutacağı öngörülüyor. 

Bu sonuçlar, Ankara açısından şu başlıkları öne çıkarıyor: 

Türkiye’nin Amerikan Kurultay seçimlerinden beklentisini en açık ifadelerle kamuoyuna aktaran şahıs Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu.

Türk Devletleri Teşkilatı zirvesinin yapıldığı Özbekistan dönüşü gazetecilere açıklamalar meydana getiren Erdoğan, Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nde açık ara kazandıklarını, Senato’da da kazanma olasılıklarını içeren bir yaklaşım ortaya koyarken, “Senatoda iki üç yer oldukça büyük ehemmiyet arz ediyor. Kısaca bu iki üç yerde eğer Cumhuriyetçiler başarıya ulaşmış çıkarsa bir ihtimal iş bizim için oldukça daha kolay olacaktır. Şimdi süreci takip ediyoruz” ifadelerini kullandı. 

Erdoğan’ın ABD’nin Demokrat Başkanı Joe Biden ile hem ikili ilişkileri hem de F-16 harp uçağı satışı müzakerelerini yürüttüğü bir süreçte bu beklentiyi dile getirmesi dikkat çeken bir unsur oldu. 

Erdoğan ve Biden, bu açıklamadan yalnız yedi gün sonrasında Bali’de düzenlenen G20 Zirvesi çerçevesinde bir araya geldiler ve F-16 sürecini ele aldılar.

Erdoğan, gazetecilere yapmış olduğu açıklamada, Kurultay seçim sonuçlarına değinmezken, Biden’ın F-16 satışı için pozitif bir havada bulunduğunu dile getirdi. 

Türkiye ile ABD içinde son yıllarda yaşanmış olan gerilimler, Amerikan Kongresi’nde Türkiye karşıtı havanın kuvvetlenmesine yol açmıştı. Rum, Ermeni ve Yahudi lobilerinin etkin kampanyaları, Kurultay’den Türkiye aleyhine birçok karar çıkmasına niçin olmuştu. 

Türkiye’nin Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile Ege ve Doğu Akdeniz’de yaşamış olduğu gerilimler, Karabağ harbinde Ermenistan’a karşı savaşan Azerbaycan’a askeri destek vermesi de Amerikan Kongresi’nde tepkisel izahat ve kararlara yol açmıştı. 

Sadece Türkiye’nin Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi sonrasında takip etmiş olduğu siyaset, Ukrayna’ya silahlı insansız hava araçları temin etmesi, besin güvenliği için tahıl koridoru anlaşmasını yaşama geçirmesi şeklinde adımları hem Kurultay’de hem de Biden yönetiminde Ankara lehine bir anlayışın gelişmesini sağlamış oldu. 

Bu konudaki en somut gelişme ise Türkiye’nin F-16 satın alması sürecinde yaşandı. İkili ilişkilerdeki sorunlara rağmen Biden yönetimi, F-16 satışını desteklediğini bildirdi. 

Rum ve Ermeni lobilerinin de bastırması üstüne 2023 Ulusal Müdafa Yetkilendirme Yasası’na konan ve F-16 satışını koşullara bağlayan iki önerge geri çekildi ve müzakerelerin önündeki engel ortadan kalktı. 

Kurultay’de hâlâ F-16 satışına engel olmak isteyen Cumhuriyetçi ve Demokrat kurultay üyeleri olsa da, bu satışın yalnız Türkiye değil bununla beraber NATO’nun cenup kanadını da koruyacağı sebebi öne sürülerek onaylanması Ankara’nın beklentileri içinde. 

Sadece bu onay sürecinin mevcut Kurultay’de mi şu demek oluyor ki Aralık ayı sonuna kadar mı olacağı yoksa 3 Ocak 2023’ten itibaren görevi devralacak yeni Kurultay’de mi olacağı belirsizliğini koruyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dış siyaset danışmanı İbrahim Kalınca, bir röportajında, Aralık ayını işaret etmiş, Ankara’nın bu sürecin bir an ilkin tamamlanmasını beklediğini kaydetmişti. Ankara ile Washington arasındaki teknik çalışmaların sürüyor olması ve Kurultay takviminin sıkışıklığı sebebiyle oylamanın 2023’e sarkması da olasılıklar içinde. 

Ara seçimlerde Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu alması, başta Meclis Başkanı olmak suretiyle mühim pozisyonlarda değişimi de bununla beraber getirecek olması açısından ehemmiyet taşıyor. Temsilciler Meclis Başkanı Nancy Pelosi’nin yerine büyük olasılıkla Cumhuriyetçi Kevin McCarthy’nin gelecek olması Ankara’da pozitif değerlendirilen gelişmeler içinde.

Kaliforniya’dan Kurultay üyesi olan Pelosi, vazife yapmış olduğu sürelerde Türkiye’ye mesafeli davranmasıyla Ankara’da hoşnutsuzluk yaratmıştı. 

McCarthy, Türkiye’nin 2019’da Suriye’ye yapmış olduğu sınır ötesi operasyonu ve Rusya’dan S-400 hava müdafa sistemleri almasına karşı çıkan Kurultay üyeleri içinde yer almıştı. 

Temsilciler Meclisi’nde Dış İlişkiler Komitesi ve Askeri Hizmetler Komitesi başkanları da değişecek. Dış İlişkiler Komitesi Başkanlığı’nı yürüten ve Türkiye karşıtlığı ile malum Bob Menendez’in yerine Cumhuriyetçi Kurultay üyeleri Michael McCaul ve Jim Risch’in adı geçiyor.

Sadece her iki Cumhuriyetçi de Haziran ayında Demokrat Kurultay üyelerinin de imzaladığı bir bildiriyle Türkiye’nin ihtimaller içinde bir Suriye operasyonuna sert ifadelerle karşı çıkmışlardı. Aynı Kurultay üyeleri, 2021’de insan hakları mevzusunda Türkiye’ye daha çok baskı yapılması için kaleme alınan bildiriye de imza atmışlardı. 

Bu durum, Kurultay’de Cumhuriyetçi ve Demokratlar içinde seçim sonuçlarına bakılırsa rakamsal ve görevsel değişimleri olsa da Türkiye’nin başta Suriye olmak suretiyle Doğu Akdeniz ve Ege’de atacağı tek taraflı adımlara verilen tepkinin değişmeyeceğini göstermesi açısından mühim.