2021’de orman yangınlarında dakikada 16 futbol sahası büyüklüğünde alan yandı

Ormanları küresel çapta izleyen Global Forest Watch’un son raporuna göre dünyada yanan ağaç örtüsü miktarı son 20 yılda neredeyse iki katına çıktı. 2021 yılında orman yangınlarında dakikada yaklaşık 16 futbol sahası büyüklüğünde alan yok oldu.

İklim değişikliği, sıcaklıkların ve kuraklık koşullarının artmasıyla bağlantılı olduğu için bu artışta önemli bir faktör.

Yeni veriler araştırmacıların yangınlarda kaybedilen ağaçları; tarım arazilerinin açılması ya da kerestecilik için kesilen ve amaçlı yakılan ağaçlardan ayırt etmesine imkan tanıyor.

Dünya çapında Portekiz büyüklüğünde ormanın yok olduğu 2021 yılı, orman yangınları açısından en fazla alanın kaybedildiği yıllar arasında ikinci olarak kayıtlara geçti.

Global Forest Watch analistlerinden James MacCarthy, “(Yanan alanlar) sadece 20 yıl öncesine göre yaklaşık iki katına çıktı. Bu kadar kısa bir süre içinde yangın aktivitesinin bu kadar hızlı artması şaşırtıcı” diyor.

Yangınla ilgili kayıpların etkileri öncelikle Kanada ve Rusya gibi daha kuzeydeki ülkelerin sınırları içindeki ormanlarda hissediliyor.

Yangın, bu ormanların yaşam döngüsünün doğal bir parçası olsa da 2021’de Rusya’da görülen yıkımın eşi benzeri görülmemişti.

Rapora göre dünya çapında yanan 9.3 milyon hektarlık ormanın (23 milyon dönüm) 5 milyon hektardan fazlası Rusya’daydı.

James MacCarthy, “En endişe verici yönü, yangınların daha sık, daha şiddetli hale gelmesi ve yanan arazilerde depolanan karbonun çoğunu açığa çıkarma potansiyeline sahip olması” diyor.

İklim değişikliği, bu yangınların ana itici gücü olarak görülüyor ve artan sıcaklıklar, daha fazla ağacın yanmasına sebep olan daha kurak koşullar oluşturuyor.

Dünyanın kuzey bölgeleri daha hızlı ısınıyor ve bu da daha uzun yangın sezonlarına yol açıyor.

Rusya’da, geçen yıl yanan alanların yüzde 31 oranında artmasının bir sebei de olağandışı uzun süren sıcak hava dalgalarıydı.

Uzmanlar bu sıcak hava dalgalarının insan kaynaklı küresel ısınma olmadan pratik olarak imkansız olacağına inandığını söylüyorlar.

Ağaçlar ve topraklar, atmosferimizi ısıtan en önemli gazlardan biri olan karbondioksiti depoladıkları için uzmanlar, iklim değişikliğiyle mücadelede en önemli müttefiklerimiz arasında olduğunu söylüyor.

NASA Biyosferik Bilimler Laboratuvarı Başkanı Dr Doug Morton, “İklim değişikliği, daha hızlı, daha sıcak ve daha büyük yangın riskini artırıyor” diyor ve ekliyor:

“Bunun en görünür olduğu yerlerse yanmak için bolca yakıtın olduğu ormanlar ve ormanlık alanlar.”

Dünyanın diğer bölgelerinde, ormansızlaşmanın etkisiyle daha fazla yangın gerçekleşiyor.

Son zamanlarda tarımsal arazilerin açılması ve kerestecilik nedeniyle kesilen ağaç sayısının altı yılın en yüksek seviyesine çıktığı Brezilya Amazonu’ndaki kayıplar zincirleme bir etki yaratıyor.

James MacCarthy, “Ormansızlaşma, sıcaklıkları düşük ve nemli tutmaya yardımcı olan buharlaşmanın etkisini ortadan kaldırarak yerel ve bölgesel iklimleri değiştiriyor” diyor ve ekliyor:

“Yani bu ormanları kesmek aslında bölgeyi daha sıcak ve daha kuru hale getirerek yangına daha elverişli hale getiriyor.”

Yanan ağaçların çoğu 100 yıl kadar bir süre içinde tekrar büyüyecek olsa da, bu kayıpların biyolojik çeşitlilik, su kalitesi ve toprak erozyonu üzerinde önemli etkileri var.

Birleşmiş Milletler (BM), bu yüzyılın sonuna kadar ekstrem orman yangınlarında yüzde 50’lik bir artış yaşanacağını tahmin ediyor.

Bilim insanları, küresel karbon salımların hızlı ve keskin azaltımın bu sorunun çözümü için elzem olduğunu söylüyor.

Geçen yıl Glasgow’da düzenlenen iklim zirvesi COP26’da küresel liderler, ormansızlaşmayı sona erdirme sözü verdi ancak bir fark yaratmak için bu söz yerine getirilmeli.

MacCarthy’ye göre orman yangınlarını söndürmeye odaklanmak yerine yangınları önlemeye daha fazla odaklanmak gerekiyor:

“Ulusal yangın bütçelerinin yaklaşık yüzde 50’si yangınlara müdahale için ayrılırken sadece yüzde 1’den azı gerçekten hazırlık ve planlama için ayrılmış durumda” diyor.